Bildiri “Ulaşmak” anlamına gelen “belaga” kök fiili olan ve Hz. Muhammed’in (s.a.s.) Allah’tan kullarına ilettiği emir, yasak ve diğer hususlar için genel olarak kullanılan bir terim olan tebliğ. Sahabenin, Allah’ın Resulü’nden öğrendiklerini kendilerine gelen tabiin nesline aktarması da bir anlamda tebliğdir. Hadis usulündeki tebliğ, şeyhin sözlerinin, kendisinden uzakta olan ve onu duyamayanlara duyurmak için hadis meclislerinde müstemli denilen görevli tarafından tekrarlanmasıdır.
Büyük âlimlerin kalabalık hadis meclislerinde, şeyhin bulunduğu yerden uzakta bulunanların onun sesini duyması zordur. Bu durum karşısında tedbir olarak tebliğ yoluna başvurulmuştur. Müstemli tarafından tekrarlanan, yani şeyhin sözünü duymayanların naklettiği hadislerin, müstemliden duyulmuş olsa bile, şeyhe isnat edilerek rivayet edilmesinin caiz olup olmadığı hususunda ufak bir ihtilaf vardır.
Bazı hadis âlimleri, mesela Buhârî şeyhi Ebû Nuaym el-Fadl b. Dükyn, kendi kulağıyla duymadığı, hatta bir harf veya isim bile olsa, şeyhinden değil de dostlarından sorarak öğrendiği birkaç kelimeyi rivayet ederdi. İbn Huzeyme ise farklı bir yol izlemiş, bazen şeyhten değil de müstemlekten duyduğu kelimeleri belirtmek için rivayet zincirinde ahberanâ fulun bi-tabligi fulun özel ifadesini kullanmış ve müstemlekten duyduğu kısmı bu şekilde açıklamıştır.
Bir yanıt bırakın