Abdestli olarak sa’y yapmak sa’y sünnetlerindendir. Abdestsiz olarak bilerek yapmak mekruhtur. Ancak, abdestli tavaf eden ve sa’y esnasında abdesti bozulan kimse bu halde sa’y yaparsa sa’y sahih olur (el-Fetâvâ’l-Hindiyye, I, 272).
Şafii mezhebine göre, abdestli iken tavaf yapmak farzdır. Tavaf esnasında abdesti bozulan kişi, gidip abdestini alır ve kalan turları tamamlar. Tavafı tekrar başlatmak gerekmez, sünnettir. (Bkz. V. Zühaylî, el-Fıkhu’l-İslami, 3/157)
Hanefi mezhebine göre, Kabe’yi tavaf etmek için abdest almak zorunludur. Bir kimse abdestsiz Kabe’yi tavaf ederse, farzı terk etmekle yükümlü tutulur, ancak bu tavaf caiz ve geçerlidir. Ancak, Hz. Peygamber (s.a.v.) bu konu hakkında şunları söylemiştir:
“Tavaf namaz gibidir. Ancak tavafta konuşmak caizdir. Tavafta konuşan kimse güzel söz söylesin.” (Tirmizi, Hac, 112; Nesa’i, Menasik, 126)
– Tavaf esnasında abdesti bozulan kimse ne yapmalıdır?
Tavaf esnasında abdesti bozulan kimse, tavafı bırakıp abdest alıp kaldığı yerden tavafa devam edebilir; dilerse tavafa yeniden başlayabilir.
– Umrenin ilk dört şavtından birinde abdesti bozulan bir kimse, tavafa devam eder, Sa’y yapar, saçını keser ve ihramdan çıkarsa ne yapması gerekir?
Bu durumda kişinin tavafı ve sa’yi sahih olur. Ancak abdestsiz tavaf ettiği için dam (koyun veya keçi kesimi) yapması gerekir. Şafiî, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre tavafın sahih olması için hadesten temiz olmak şart olduğundan bu kişinin tavafı ve sa’yi sahih olmaz; abdest alır, ihrama girer ve tekrar yapar. Ayrıca ihramdan çıkma vakti gelmeden tıraş olup elbise giydiği için cezaya da maruz kalır. Buna göre iki dam cezasından, 6 gün oruç tutmaktan veya 12 fitreyi sadaka olarak vermekten dilediğini tercih ederek tercih hakkını kullanabilir.
– Hanefi mezhebinden olan bir kimse umre veya ziyaret tavafı esnasında kan gelirse Şafii mezhebini taklit edebilir mi?
Hanefi mezhebine mensup bir kimse tavaf esnasında kanarsa abdesti bozulur; bu durumda olan kimsenin yapması gereken abdest alıp tavafı kaldığı yerden tamamlaması veya yeniden yapmasıdır. Abdest almadan umre veya ziyaret tavafına devam ederse beklemesi gerekir; abdest alıp tekrar tavaf ederse ceza ortadan kalkar. Hastalık, yaşlılık veya kalabalık gibi sebeplerle abdest almanın zor olduğu durumlarda Şafii mezhebine göre tavafa devam edebilir.
– Umre tavafını abdestsiz yapan veya abdesti bozulan bir kimse, tekrar abdest almadan umreye devam edip tavafı tamamlarsa ne yapmalıdır?
Umre tavafının tamamını veya bir kısmını, hatta bir kısmını, cünüp iken, abdestsiz, lohusa veya adetli iken yapmak, Dām gerektirir. İhram çıkmadan tekrar yapılırsa ceza düşer.
– Tavaf şavtları tamamlanamazsa ne yapılmalıdır?
Tavafın ilk dört şavtı farzdır ve kalan üç şavt da farzdır. Dolayısıyla ilk dört şavtı yapanın tavafı geçerlidir. Kalan şavtlar usulüne uygun olarak yapılırsa ceza gerekmez. Bu üç farz şavttan biri veya birkaçı yapılmazsa farz kısmı atlandığı için dem gerekir.
(bkz. Diyanet İşleri Başkanlığı, Hac Hakkında Sıkça Sorulan Sorular, s. 43-48)
– Abdestsiz olarak ziyaret tavafını yapan ve evine dönen kimse ne yapmalıdır?
Bu durumda, geri dönüp tavafı tekrar edebiliyorsa, geri döner. Yani geri dönmesi caiz ve yeterlidir. Bu mümkün değilse, bir koyun veya para gönderip bir koyun satın alıp Harem içinde kestirmek caizdir. Bunun en iyisi olduğunu söyleyenler de vardır. Doğru olan budur. (Et-Tebyin, Zeylai, Fetava-yi Hindiyye)
– Üç defa tavaf-ı ziyaret yaptıktan sonra eve dönen bir kimse ne yapmalıdır?
Bir kimse ziyaret tavafını üç veya daha az tur yapıp evine dönerse, Mekke’ye dönmesine gerek yoktur; sadece bir koyun göndermesi yeterlidir. Ancak geri dönüp kalan turları tamamlarsa, kan dökmesine gerek yoktur. (El-Hidâye; Merginânî)
– Abdest almadan ve evine dönmeden yedi şavttan az ziyaret tavafı yapan kimse ne yapmalıdır?
Bu durumda kalan kısmını yapmadan evine dönerse her tur için yarım sa’ (1.667 kg) buğdayı sadaka olarak dağıtması gerekir. Geri vermesine gerek yoktur.
Bahsedilen tavafın küçük bir kısmını cünüp olarak yapıp ailesinin yanına giderse, bir koyun kesmesi gerekir. Mekke’de ise, koyun kesmesine gerek yoktur. Cünüp olarak yaptığı turları tekrarlaması gerekir.
İmam Ebu Hanife’ye göre, bayramın ilk üç günü içinde iade ederse bir şey gerekmez. Daha sonra iade ederse, her tur için yarım sa’ (1.667 kg) buğdayı sadaka olarak dağıtmalıdır. (Şerh-i Tahavi – Fetava-yi Hindiyye.) Bu iki görüşe göre de amel etmek caizdir.
– Abdestsiz Veda Tavafını Yaparsa:
Abdestsiz veda tavafını yapan kimse tekrar ederse, bir şey gerekmez. Tekrar edemezse, yani Mekke’den ayrılmışsa, o zaman sadaka vermesi gerekir. Bu en sahih görüş ve tespittir. (Siracul-Vehhac – Halvani.)
– Bir kimse cünüp halde veda tavafını yaparsa ne yapması gerekir?
Veda Tavafının tamamını veya turlarının çoğunu cünüp halde yaparsa, eğer ayrılmamışsa Mekke’ye geri dönmelidir. Başka bir ceza gerekmez. Ailesini geride bıraktıysa, bir koyun kesmelidir.
– Cünüp iken Veda Tavafını Eksik Yaparsa:
Eğer cünüp iken yedi şavttan az veda tavafı yaparsa ve bir daha yapmadan evine dönerse, cünüp iken yaptığı her şavt için yarım sa’ (1.667 kg) buğdayı sadaka olarak dağıtması gerekir. Eğer henüz Mekke’den ayrılmamışsa ve abdest alıp cünüp iken yaptığı şavtları yaparsa, farz yerine gelmiş olur ve başka bir ceza gerekmez. (Şerh-i Tahavi – Fetava-yi Hindiyye.)
– Veda Tavafını Terk Eden Kişinin Vazifesi Nedir?
Veda tavafının tamamını veya çoğunu terk ederse, tekrar etmezse bir koyun kesmesi gerekir. Sadece üç veya iki tavaf terk ederse, her tavaf için yarım sa’ buğday veya değerini bir fakire sadaka olarak vermek gerekir. (El-Kâfi – Hakim-i Şehid-i Mervezi.)
Bayramın üçüncü günü abdestli iken cünüp olarak ziyaret tavafını yaptıktan sonra tekrar ziyaret tavafını yapmadan önce yaparsa, abdestli iken yaptığı ziyaret tavafı yerine geçer ve ziyaret tavafını terk etmiş sayılır. Tekrarlama imkânı varsa tekrarlamalıdır, aksi takdirde kan dökmesi gerekir. Bu durumda teşrik günlerinin sonunda veda tavafını yaparsa, tekrar ziyaret tavafı yerine geçer, ancak İmam Ebu Hanife’ye göre bu kimse için iki koyun kurban edilmelidir: Biri veda tavafını terk ettiği için, diğeri de bayramın ilk üç gününde ziyaret tavafını yapamadığı için. (El-Muhit – Serahsi – Nehr el-Fāik Ala Kenzi el-Dakaik – İbn Nuceym – El Yazma: 1177.)
– Abdestsiz Ziyaret Tavafını Yaparsa:
Eğer teşrikin son günü abdestsiz olarak ziyaret tavafını yapıp, abdestli olarak veda tavafını yaparsa, yalnız bir kan dökmesi gerekir ki, o da tavafı abdestsiz yaptığı içindir. (Et-Tebyin – Zeylai – Fetâvâ-yi Hindiyye.)
– Abdestsiz olarak ziyaret tavafını, cünüp iken de veda tavafını yaparsa:
Bu durumda onun için iki kan dökülmesi gerekir: Biri abdestsiz olarak ziyaret tavafını yaptığı için, diğeri de cünüp olarak veda tavafını yaptığı için.
– Ziyaret tavafını ve Veda tavafını terk eden bir kimsenin yapması gerekenler nelerdir?
Bilindiği üzere, ziyaret tavafı haccın ikinci şartıdır. Yapılmazsa hac noksan olur. Bunu yapmadığı sürece karısına yaklaşamaz. Vacib süresi, bayramın ilk üç günüdür. Vacib olarak yerine getirilmesi için bir zaman sınırlaması yoktur. Yılın herhangi bir günü yapılabilir.
– Ziyaret tavafı ve Veda tavafı yapılırken:
Eğer bu iki tavafı terk edip ayrıldıktan sonra geri dönerse, sadece bir kan dökmesi gerekir. Bunun sebebi, ziyaret tavafını, farz olduğu günlerde yapmamış olmasıdır. Veda tavafını geciktirdiği için bir şey gerekmez. Bu, İmam Ebu Hanife’nin içtihadıdır.
– Sadece Ziyaret Tavafından Ayrılırsa:
Eğer ziyaret tavafını terk edip veda tavafını yaparsa, veda tavafı ziyaret tavafı yerine geçer ve veda tavafı yapılmadığı için bir koyun kesmesi gerekir. (Fetâvâ-yı Hindiyye: 1/246 – Fasl-i Hâmis.)
Eğer dört veya daha fazla ziyaret tavafını atlarsa, ancak Veda tavafını tam olarak yaparsa, o zaman dört veya daha fazla Veda tavafı kaçırılan ziyaret tavafının yerini alır ve Veda tavafının çoğu yapılmadığı için, kan dökmek zorundadır – İmam Ebu Hanife’ye göre. Elbette, geri dönmenin mümkün olmadığı durum budur…
– Bu iki tavafın her biri için dörder şavt yaparsa:
Bahsedilen iki tavafın her biri için dört şavt yaparsa, yedisi ziyaret tavafı sayılır, bir şavt veda tavafı için kalır ve altı şavt terk edilir. Bunları tekrar yapmazsa bir koyun kesmesi gerekir.
İki tavafın her birinden dörder tur atlarsa, kalan altı tur ziyaret tavafı olarak sayılır. Bu durumda iki koyun kesmesi gerekir: Biri ziyaret tavafının geri kalanını atladığı için, diğeri de veda tavafını atladığı için.
– Sadece Ziyaretin Dört Tavafını Yaparsa:
Ziyaret tavafını sadece dört kez yapar ve veda tavafını hiç yapmazsa, haccı caiz olur. Çünkü farz tavafın çoğunu yapmış ve rukanın da yeteri kadarını yapmıştır. Ancak bu durumda, biri ziyaret tavafını kaçırdığı için, diğeri veda tavafını terk ettiği için olmak üzere iki koyun kesmesi gerekir. İkinci yıl hacca gidenlere para verip Mina’da veya Harem topraklarında kestirir. (Fetawa-yi Kaadihan – Fetawa-yi Hindiyye.)
– Mekke Dışından Gelenlerin Abdestsiz Kudûm Tavafını Yapmaları İçin Neler Gereklidir?
Kudûm tavafını abdestsiz veya cünüp olarak yaparsa ne gerekir? Alimlerin çoğunluğuna göre bu tavaf sünnettir, ancak abdestsiz yaparsa sadaka vermesi gerekir. Cünüp olarak yaparsa bir koyun kesmesi gerekir. (Siracul-Vehhac – Fetava-yi Hindiyye: 1/247.)
Gayetü’l-Beyan’da bu husus şöyle zikredilmiş ve açıklanmıştır:
Kudûm tavafını abdestsiz yapar ve hemen ardından abdestsiz sa’y ve remel yaparsa bu caizdir. Ancak, ziyaret tavafını sa’y ile tekrarlaması hayırlıdır. Ancak, cünüp iken kudûm tavafını yapar ve sonra sa’y ve remel yaparsa, ziyaret tavafından hemen sonra sa’y ve remel yapması vaciptir. (Bahriraik – İbn Nüceym)
– Umre tavafını abdestsiz veya cünüp olarak yaparsa:
Umre tavafını abdestsiz veya cünüp olarak yaparsa ve tekrar yapmadan evine dönerse, her iki durumda da istihsan olarak bir koyun kesmesi gerekir. Mekke’den ayrılmadan tekrar yaparsa, hiçbir şey gerekmez. (El-Muhit – Serahsi.)
Abdestsiz sa’y yaparsa, hiçbir şey gerekmez. Dolayısıyla tavafı tekrarlar ama sa’y yapmazsa, umresi tamam sayılır. (El-Hidaye-Mergani.)
(bkz. Celal Yıldırım, Kaynaklarıyla İslam Hukuku, Uysal Kitabevi: 2/375-379)
Bir yanıt bırakın